گفت‌وگو با دکتر محسن رضايي

موجی که انتظار داشتم در استقبال ازبرنامه های من ایجاد شود، ایجاد نشد و از طرف دیگر صحنه انتخابات را یک صحنه غیر اخلاقی دیدم . از بعد دیگر انتخابات ریاست جمهوری به انتخابات شورای شهر تبدیل شده بود و شرایط جوری بود که مردم را از یک تشخیص درست بازداشته بود من نمی خواستم شریک این شرایط باشم.

دکتر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس در گفتگویی مشروح و صمیمی با  خبرگزاری "مهر" ضمن بیان ناگفته هایی از انتخابات نهم ریاست جمهوری به تشریح دیدگاههای خود در خصوص آخرین تحولات پرونده هسته‌ای، الحاق سازمان مدیریت به استانداری‌ها، اجرای اصل 44 قانون اساسی پرداخت . متن کامل این گفتگو در پی می آید:

مهر- آقای دکتر ! یکی از پدیده های سیاسی جامعه ما، ورود و حضور نظامیان به عرصه سیاست است. خود شما به عنوان یکی از مصادیق این مساله، چه تحلیلی از حضور نظامیان در سیاست دارید؟
رضایی: واقعیت این است که از ابتدای انقلاب تا کنون، نظامی ها در مسیر اصلی دفاع از نظام و انقلاب حضور داشته اند، نیروی های انقلاب یا به تعبیر شما نظامی ها، کم و بیش در همه دولتها و مجلس های بعد از انقلاب بوده اند. اما اینکه در دولت احمدی نژاد بیشتر از گذشته از نیروهای انقلابی استفاده کرده اند یک واقعیت است ، ولی هیچگاه نیروهای انقلاب میدان یک ظهور جدی در سیاست را نیافتند.

- به نظر شما آیا مردم از این مساله استقبال می کنند؟
رضایی: با وجود جوسازی های جناح سیاسی علیه نیروهای انقلاب مردم در انتخاب خود رویکرد مثبتی داشته اند. نیروهای انقلابی که کار دفاعی کرده اند دو ویژگی دارند، اول به دلیل اینکه این نیروها در دوران دفاع مقدس زندگی شان را وقف مردم کرده اند، مردم به آنها اعتماد دارند و آنها را از خودشان می دانند و ویژگی دوم این افراد این است که افراد عملیاتی و اجرایی و توانمند هستند که اگرمشکلی در کشور به وجود آید مردم به آنها روی خواهند آورد. ولی باید دید که مردم در دهه های آینده چه قشری را انتخاب می کنند، با این حال انتخابات گذشته ریاست جمهوری نشان داد که مردم رویکردشان به این اشخاص بیشتر شده است و بلکه دوران جدیدی از این رویکرد آغاز شده است. در گذشته تلاش زیادی صورت گرفته که نیروهای انقلاب را با عنوان نظامی گری از ورود به صحنه اداره کشور باز دارند. لذا جناح های سیاسی آنها را رقیب قدرتمند و اصلی خود به حساب می آوردند و لذا آنها را تخریب می کردند.

- یکی از اخباری که در هفته های اخیر در محافل سیاسی بحث انگیز شد، جریان نامه محرمانه امام راحل (ره) در مورد پایان جنگ تحمیلی بود. شما هم به نوعی در این ماجرا نقش داشتید، ضمن اینکه مقام معظم رهبری هم در دیداری که با کارگزاران نظام و رزمندگان دفاع مقدس داشتند، سخنانی را در این مورد بیان کردند. اکنون بعد از فروکش کردن مباحث جنجالی در هفته های اخیر، شما چه تحلیلی از این ماجرا دارید؟
رضایی: دررابطه با انتشار نامه امام ترجیح می دهم فعلا به سکوت خود ادامه دهم، ولی با این حال تفسیر مقام معظم رهبری را در رابطه پایان جنگ کاملا قبول دارم . مساله مهم این است که" پذیرش قطعنامه" با "پایان جنگ" دو مسئله جدا است ولی ما جنگ را با شیرینی و پس از پیروزی های پی در پی تمام کردیم. در حالی که قطعنامه 598 در شرایط تلخی پذیرفته شد. اگر این دو مقوله از یکدیگر تفکیک نشود ممکن است خیلی ها قطعنامه را پایان جنگ بدانند.
مساله مهم این است که" پذیرش قطعنامه" با "پایان جنگ" دو مسئله جدا است ولی ما جنگ را با شیرینی و پس از پیروزی های پی در پی تمام کردیم. قطعنامه 598 در شرایط تلخی پذیرفته شد اگر این دو مقوله از یکدیگر تفکیک نشود ممکن است خیلی ها قطعنامه را پایان جنگ بدانند

- یکی از تاکیدات مهم و راهبردی مقام معظم رهبری، گسترش مفهوم و مصادیق واقعی "اصولگرایی" در میان جریانات سیاسی کشور است. به نظر شما چه موانعی در راه گسترش اصولگرایی وجود دارد؟
رضایی: اصولگرایی شاید وسیع ترین چتر سیاسی است که از ابتدای انقلاب تا کنون مطرح شده است. مفاهیم و تعاریفی چون"اصلاح طلبی، سازندگی و آبادگری " به اندازه چتر اصولگرایی وسیع و کارآمد نبوده است . زیرا نسل اول و دوم و نسل سوم انقلاب که بیشترین پتانسیل سیاسی انقلاب را در اختیار دارد به امام(ره) معتقدند و کسی که به امام خمینی معتقد باشد اصولگرا است ، حال چه راست انقلابی باشد و چه چپ ارزشی . این تعریف از اصولگرایی در مجموع طیف وسیعی را شامل می شود و همین نقطه قوت این مفهوم است.

اما امروز می بینیم در چتر و و دایره "اصلاح طلبی" گروههایی وجود دارند که اصولا بیرون نظام هستند و لذا امکان فعالیت ندارند. یا در بحث "سازندگی" که شعاری اقتصادی است بسیاری ازانگیزه های اجتماعی ، فرهنگی را نمی تواند در بر بگیرد و یا چتر آبادگری هم نمی تواند همه انگیزه ها و استعدادهای کشور را در بر بگیرد، اما چتر اصولگرایی، فراگیر ترین چتری است که از اول انقلاب به وجود آمده است .

- مشکل و آسیب فعلی جریان اصولگرایی چیست؟
رضایی: فکر می کنم اصولگرایی نتوانسته مدیریت و رهبری خود را پیدا کند. تنوع و گستردگی در چتر اصولگرایی بسیار زیاد است . بر خلاف چتر "سازندگی" و "اصلاح طلبی" که مدیریت و رهبری خود را پیدا کرد، اما چتر اصولگرایی هنوز نتوانسته مدیریت راهبردی خود را پیدا کند. گروهی از "محافظه کاران"، پیشگام شده اند تا رهبری و مدیریت چتر اصولگرایی را خود بر عهده بگیرند، اما انتخابات ریاست جمهوری گذشته ثابت کرد که در این راه موفق نشدند.
شکست چهره های موسوم به راست در بدست گرفتن مدیریت اصولگرایی نشان داد که یک توانایی بیشتری در این خصوص مورد نیاز است ولی با این حال اصولگرایی زنده است و همچنان جاذبه دارد.

- ارزیابی شما از عملکرد مجلس هفتم، به عنوان مجلس اصولگرا در سال سوم فعالیت خود، چیست؟
رضایی: مجلس هفتم ازافرادی با سواد و با استعداد تشکیل شده است، درست بر خلاف آن تبلیغاتی که روزهای اول برخی محافل سیاسی می کردند . در سال اول مجلس هفتم، انسجام بسیار خوب و قابل تاملی در مجلس وجود داشت، ولی دیگر آن انسجام اولیه درمجلس هفتم وجود ندارد و چون آن انسجام وجود ندارد، تاثیر گذاری مجلس هفتم هم کم شده است و این باعث شده که مجلس نتواند بر قوه قضائیه و قوه مجریه نظارت بیشتری داشته باشد. نمایندگان باید تلاش خود را چند برابر کنند تا شان نمایندگی شان در جامعه رعایت شود که متاسفانه الان این شان رعایت نمی شود، چه از سوی دولتمردان و چه از سوی جناحهای سیاسی که این ضعف بزرگی است . امیدوارم نمایندگان مجلس هفتم در باقی دوران فعالیت خود این ضعف را از بین ببرند زیرا در غیر این صورت مجلس و کشور با مشکل روبرو خواهد شد.

- آقای دکتر رضایی، می خواهم انتقادی که به شما و امثال شما وارد می کنند را بیان کنم . خیلی ها اعتقاد دارند یکی از مشکلات نخبگان سیاسی این است که صرفا برای بدست آوردن مناصب و پست های کلان مثل ریاست جمهوری تلاش می کنند و از امتحان مدیریت و کفایت خود در سطوح میانی مدیریت خودداری می کنند . مثلا چرا شما هیچ وقت حاضر نشدید استاندار یک استان کشور بشوید و توانمندی مدیریت خودتان را در آن حوزه نشان بدهید؟
رضایی: من در زندگی سیاسی ام، جاهایی رفته ام که "ضرورت" وجود داشته و هر گاه این ضرورت را ندیده ام به کار فرهنگی خودم ادامه دادم . مثلا در سال 57 احساس کردم که کشور از نظر اطلاعات دچار ضعف است و ما با تشکیل اداره اطلاعات در سپاه این نقص را جبران کردیم، بعد از آن هم در زمان دفاع مقدس فرماندهی سپاه را برعهده گرفتم تا از مرزهای کشور دفاع کنم. اگر حضور من در جایی ضرورت داشته باشد دریغ نمی کنم و اگر تکلیفی باشد آن را با جان و دل انجام خواهم داد. معیار حضور ینده ضرورت بوده نه مسائل کلان یا خرد.

- آقای رضایی! این ضرورت ها را خودتان تشخیص می دهید؟!
رضایی: خوب است من این را برای شما بگویم تا مساله روشن شود . در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آقای خاتمی بنده به ایشان گفتم یا در انتخابات حاضر نشوید و یا با برنامه دیگری همچون تحول مدیریتی وارد عرصه انتخابات شوید . زیرا شعار آزادی و دموکراسی درکشور به اشباع رسیده است، به ایشان گفتم اگر شما با این شعار و برنامه آمدید بنده حاضر هستم یکی از استان های شما را بگیرم و بسازم . به صورت نمونه مثل منطقه شانگهای چین. لذا بنده به دنبال آن بوده ام که براساس ضرورت ها حرکت کنم.

- به عنوان پایه گذار مساله اطلاعات در سپاه پاسداران و یک کارشناس خبره در این موضوع، عملکرد وزارت اطلاعات در دولت نهم را چگونه ارزیابی می کنید؟
رضایی: وزارت اطلاعات فراز و نشیب های زیادی داشته است و درحال حاضر در وضع بهتری قرار دارد ولی معتقدم کشور به بازنگری جدی درخصوص این وزارتخانه مهم نیاز دارد، این بازنگری برای سازمان مهمی همچون وزارت اطلاعات الزامی است تا بتواند با اقتدار و امکانات بیشتر و با تکنولوژی روز حوادث را قبل از وقوع شناسایی و خنثی نماید. این اشکال را در حوادث آذربایجان و برخی ناآرامی ها در اهواز و شهرهای دیگر دیدیم.
واقعیت این است که ما نوعی عقب ماندگی و عدم انسجام در سیستم اطلاعاتی کشور داریم، فضای موجود بهترین فضا است تا با کمک دولت و مجلس بتوان ساختار وزارت اطلاعات را از لحاظ امنیتی سیاسی کامل کرد. در حال حاضر مردم برای مسائل امنیتی ونظم واقتدار کشورشان اهمیت خاصی قائلند .

- نظر شما در مورد دستور غیرمنتظره رئیس جمهور مبنی بر الحاق سازمان مدیریت استانها به عنوان زیر مجموعه استانداری های کشور چیست؟ این طرح چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟
رضایی: این کار اگر همراه با کارشناسی صورت بگیرد می تواند آثار خوبی در اداره کشور داشته باشد. مخالفت ها با این طرح باید به طور کارشناسی ابراز شود. خیلی از مخالفت هایی که با این طرح می شود غیر کارشناسانه است و از منطق برخوردار نیست. تمرکز زدایی سیاستی است که در طی ده سال گذشته هم دولت آقای خاتمی و هم در دولت آقای هاشمی شناسایی شد و مورد تاکید قرار گرفت اما دولت های قبل کاری شجاعانه در این امر انجام ندادند ولی آقای احمدی نژاد با تغییر ساختار سازمان مدیریت - اگر همراه با کارشناسی باشد - کار شجاعانه ای انجام داده است.
مسئله تمرکز زدایی بدون شجاعت و جسارت امکان پذیر نیست، البته شجاعت باید به طور منطقی و با رعایت همه جوانب باشد. اگر عیب و ایرادی هم در کار دولت است، در شرایط فعلی چون استانداری ها اختیارات کاملی در پی گیری موضوعات اقتصادی کشور نداشته اند عمدتا تبدیل به یک نهاد امنیتی سیاسی شده بودند و حداکثر کارشان این بود که شورای تامین استان را تشکیل دهند ، انتخابات را برگزار کنند وامور تشریفات سیاسی را انجام بدهند. تصمیمات اقتصادی و سیاسی همه از تهران و در وزارتخانه های مربوطه گرفته می شد. اگر احمدی نژاد بتواند اختیارات و تصمیم گیری های سیاسی را به استانداران منتقل کند قطعا شاهد یک شکوفایی بزرگ در استان ها خواهیم بود و ماهیت سیاسی امنیتی استانداری ها اقتصادی و علمیاتی خواهد شد .

- شما به عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، روند اجرای ابلاغیه 44 را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا طبق پیش بینی ها پیش می رود و آیا نظارت های مناسب در این خصوص وجود دارد؟
رضایی: در مورد ابلاغ مقام معظم رهبری در خصوص اصل 44 در بندهای" الف و ب و د" این ابلاغیه کار چشمگیری صورت نگرفته است. البته دولت جدید چون سال اول استقرار خود را پشت سر گذاشت هنوز یک فرصت کافی برایش فراهم نشده است که در این خصوص اقدامی کند، اما در مجلس حرکت های خوبی صورت گرفت و یک کمیسیون خاص برای این مسئله تشکیل شد . تحقق سیاست ها نیازمند تغییر قوانین قدیمی و تصویب قوانین جدید می باشد، اقدام مجلس می‌تواند یک گام موثر باشد و قوه قضائیه را هم برای اجرای اصل 44 وادار به تحرک کند.
مقام معظم رهبری از مجمع نظارت بر اجرای اصل 44 را خواستار شده اند که ما چند جلسه نظارتی برگزار کردیم و درصدد هستیم درماه های پایان سال گزارش کاملی دراین خصوص به ایشان ارائه نماییم .

- آقای دکتر، ارزیابی شما از آخرین وضعیت موضوع هسته ای کشورمان چیست؟
رضایی: واقعیت این است که آمریکا و اروپا بر سر یک دوراهی هستند، دوراهی دیپلماسی یا برخورد با ایران . طی این سه سال آمریکا و اروپا قصد داشتند از طریق دیپلماسی ایران را خلع ید کنند و بدون کوچکترین برخورد و با کمترین هزینه، این حق را از ایران بگیرند و وارد مراحل دیگر نشوند. اما اشتباه بزرگ آنان این بود که در ازای این مطالبه و کوتاه آمدن ایران هیچ مابه ازایی به ایران نمی دادند حتی تشکیل یک "کنسرسیوم هسته ای" را هم نپذیرفتند ، کنسرسیوم یک راه حل میانه و وسط بود و در مذاکرات اخیر لاریجانی و سولانا هم مطرح شده بود و آنهابه توافق رسیده بودند. این سیاست دیپلماسی به علت مقاومت غیر منطقی اروپا در حال شکست خوردن است مگر اینکه انها بیایند و با مسئله کنسرسیوم موافقت کنند.
اگر اروپا وآمریکا بخواهد از دیپلماسی عبور کنند و وارد مرحله برخورد شوند دچار مشکلات زیادی می شوند عمده مشکل آنها قانع کردن کشورهای جهان برای تحریم ایران است، آمریکا می تواند به تنهایی با یک کشوری بجنگد ولی به تنهایی نمی تواند کشوری را تحریم کند .

- ادامه این روند و تاکید بر تحریم را چگونه می بینید ؟
رضایی: نتیجه این خواهد شد که آمریکا اگر بخواهد تحریم را علیه ایران برقرار کند یک تحریم کم شدت از آب در خواهد آمد که اثری نخواهد داشت و بازدارنده هم نخواهد بود . اثر مهمتر این خواهد بود که در همکاری ایران با آژانس و بازرسی های آن اخلال خواهد کرد واین وضع غرب را بدتر می کند و یک گام به عقب محسوب می شود . حمله نظامی هم از طریق زمینی اصلا ممکن نیست. بعد ازشکست سنگین اسرائیل در جنوب لبنان گزینه نظامی علیه ایران ضعیف تر از گذشته است اما این احتمال وجود دارد که بعد از انتخابات کنگره آمریکا، آمریکایی ها فشار بر ایران را افزایش دهند و در زمستان امسال فشارهایی را به طور خاص وارد کنند آنها به دنبال احیای یک اجماع جهانی علیه ایران هستند.

مهر- آقای رضایی! خوب است که خاطرات انتخابات ریاست جمهوری را مرور کنیم . بالاخره دلیل انصراف بحث برانگیز شما از انتخابات چه بود؟
رضایی: احساس کردم آن امکان رسانه ای و تبلیغی که من بتوانم پیام خودم را به مردم برسانم وجود ندارد . آن موجی که انتظار داشتم در استقبال ازبرنامه های من ایجاد شود، ایجاد نشد و از طرف دیگر صحنه انتخابات را یک صحنه غیر اخلاقی دیدم . از بعد دیگر انتخابات ریاست جمهوری به انتخابات شورای شهر تبدیل شده بود و شرایط جوری بود که مردم را از یک تشخیص درست بازداشته بود من نمی خواستم شریک این شرایط باشم.

- یکی از خلاء های جامعه سیاسی ما ، نبود مناظرات جدی فکری و سیاسی بین گروهها است، این را قبول دارید؟
رضایی: من مناظره را یک چیز بسیار مثبت و ضروری می دانم . یکی از ضعف های افکار عمومی در کشور ما این است که مناظرات در شرایط فعلی خیلی ضعیف شده در اوایل انقلاب مناظره ها به مراتب بهتر و جدی تر بود و مردم مستقیما خود به حقایق دست پیدا می کردند. مناظره معروف اول انقلاب که در آن من، بنی صدر( رئیس جمهور وقت) و نماینده سازمان چریک های فدایی خلق ( یعنی گروهی که دست به اسلحه هم برده بودند) داشتیم نمونه ای از این مناظره های موفق بود که باید در مورد حوادث پایان دفاع مقدس، پرونده هسته ای، حوادث دوره آقای خاتمی و شرایط امروز به طور جدی انجام شود . جای مناظره در افکار عمومی خالی است، امروز مناظره در مورد پرونده هسته ای می تواند یک جنب و جوش جدی به کشور بدهد .
یکی از دلایل رشد عوام فریبی در عرصه سیاست امروز ایران این است که مناظره وجود ندارد و گروه های سیاسی چون مناظره نمی کنند در عرصه رسانه ای با تبلیغات عوام فریبی می کنند .

- آقای دکتر، فرصت گشت و گذار در اینترنت و به اصطلاح امروزی وبگردی هم دارید؟
رضایی: بله ، من هرروز مدتی را در اینترنت می گذرانم و موضوع وب گردی هایم ژونال های علمی در بحث اقتصاد است . البته همه خبرگزاری ها را هم چک می کنم.

- قصد ندارید مثل آقای رئیس جمهور، وبلاگ نویس بشوید؟
رضایی: قصدی ندارم.